8. SINIF ELEKTROMIKNATIS VE MANYETİK ALAN YAPIMI

8. SINIF ELEKTROMIKNATIS VE MANYETİK ALAN YAPIMI

Mıknatıs nedir? Mıknatısların özellikleri nelerdir? 

Demir, nikel, kobalt gibi bazı metalleri çeken, bakır ve alüminyum gibi bazı metallere ve metal olmayan malzemelere etki etmeyen maddelere mıknatıs denir. Mıknatısın çekme özelliğine manyetik özellik, mıknatısın çektiği maddelere manyetik madde denir.

Mıknatısın kullanım alanları nerelerdir? 

Mıknatısın kullanım alanı oldukça geniştir. Masamızdaki ataçları çekmekten tutun da, hızlı tren raylarına kadar her alanda görmek mümkündür mıknatısları.

Mıknatısın tarihçesi; MÖ 800 yıllarında Yunanlılar, bazı taşların demir parçalarını çektiğini gözlemlemişlerdir. Manyetik kavramının da bu olayın farkına varan çobanın adından, yani Magnes'ten geldiği sanılmaktadır. 

Mıknatıslar etki alanlarına giren manyetik maddelere çekme ya da itme kuvveti uygularlar. Bu kuvvet temas gerektirmeyen bir kuvvettir. İtme ve çekme olayının varlığı o bölgede manyetik alan olduğu anlamına gelir. Manyetik alanın büyüklüğü mıknatısın gücüne bağlıdır. 

Mıknatıslar doğal olarak bulunabildiği gibi yapay olarak da elde edilebilirler. Bununla ilgili ilk bulgular şu şekilde; 

1820 yılında Danimarkalı bilim insanı Hans Christian Oersted rastlantı sonucu bir telden akım geçirildiğinde yanındaki pusula iğnesinin saptığını gözlemledi. 1825 yılında İngiliz bilim adamı William Sturgeon, selenoidin içine yumuşak bir demir çubuk konulduğunda manyetik kuvvetin arttığını gözlemledi. 

ELEKTROMIKNATIS YAPABİLİR MİYİZ?

Yapay mıknatıs nasıl yapabilirim?

Manyetik bir maddeye (bir çivi olabilir) yalıtılmış bir tel sarıp, telden akım geçirdiğimizde manyetik maddenin uçları arasında bir manyetik akım oluşur ve madde mıknatıs özelliği göstermeye başlar (mıknatıslanır). Elektrik akımı yardımıyla elde edilen bu yapay mıknatıslara elektromıknatıs adı verilir. 

Devreye bir akım verdiğimizde çivi, mıknatıs gibi davranır. İletkenden akım geçtiği sürece bir ucu N (Kuzey), bir ucu S (Güney) kutuplarına sahip bir mıknatıs gibi davranmaya devam eder. Bu elektromıknatısa bir pusula yaklaştırırsak pusulada sapma görürüz.

Yaptığımız elektromıknatıslara da bir göz atalım;